Мы ПРОТИВ принуждения к использованию "ТУНДУК"

       ПЕТИЦИЯ против принуждения к использованию приложения «Тундук» (ниже есть текст на кыргызском языке)

МЫ против ПРИНУЖДЕНИЯ  к использованию приложения «ТУНДУК»!

Всех жителей Кыргызстана ПРИНУЖДАЮТ К СКАЧИВАНИЮ ПРИЛОЖЕНИЯ «ТУНДУК». Это делается под предлогом того, что без скачивания этого приложения и регистрации в нем не будут оказываться государственные и муниципальные услуги, выдаваться справки и т.п. Кроме того, в муниципалитетах заставляют регистрироваться в системе «Санарип Аймак», что аналогично приложению «Тундук», только более мелкого уровня.

Встает вопрос: ЗАКОННО ЛИ ТАКОЕ ПРИНУЖДЕНИЕ!

Обратимся к Закону Кыргызской Республики «Об электронном управлении» №127 от 19.07.2017. В п.2 ст.4 данного закона сказано, что «физические лица вправе по своему усмотрению ВЫБИРАТЬ ЭЛЕКТРОННУЮ ИЛИ ИНУЮ ФОРМУ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ с государственными органами и органами местного самоуправления. Содержание и осуществление прав физических лиц не может быть поставлено в зависимость от того, в какой форме (электронной или иной) они осуществляют взаимодействие с государственными органами и органами местного самоуправления».

Следовательно, граждане могут сами решать, как взаимодействовать с государственными или муниципальными органами и какие справки (бумажные или электронные) получать. Дискриминация в данной сфере НЕДОПУСТИМА! Почему же на практике гражданам не оставляют этого выбора? Абсолютно всех граждан, обращающихся за справками в ЦОНы и МТУ, заставляют скачивать приложение, получать в нем электронные справки, а потом распечатывать их самостоятельно. Сотрудники данных учреждений ссылаются на внутренние приказы и предписания о запрете выдавать бумажные документы. Однако закон выше локальных актов, и НАРОД ДОЛЖЕН ПОДЧИНЯТЬСЯ ТОЛЬКО ЗАКОНУ!

В пользовательском соглашении приложения «Тундук» написано, что при скачивании приложения именно ПОЛЬЗОВАТЕЛЬ НЕСЕТ ОТВЕТСТВЕННОСТЬ за утечку данных. Все действия, совершенные онлайн в кабинете пользователя приложения «Тундук», приравниваются к ЛИЧНЫМ действиям (считается, что все действия совершены именно тем лицом, на чье имя зарегистрирован кабинет). При этом никто не может гарантировать, что мошенники не получат доступ к кабинету пользователя и не совершат от его имени какие-либо действия (к примеру, продажу имущества).

Также в пользовательском соглашении написано, что пользователь может удалить свой кабинет и все введенные в нем данные. Значит, ДОЛЖНА СОХРАНЯТЬСЯ ИНАЯ ФОРМА взаимодействия с государственными органами.

Электронные документы, полученные в приложении «Тундук», приравниваются к ОРИГИНАЛАМ документов. Действительно, уже давно сообщалось о том, что электронные документы приравниваются к бумажным. Но это не означает, что бумажный документооборот полностью исключен. Все желающие должны иметь возможность получать ЛЮБОЙ ДОКУМЕНТ В ТРАДИЦИОННОМ БУМАЖНОМ ВИДЕ.

Кроме того, «Тундук» является системой МЕЖВЕДОМСТВЕННОГО ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ (т.е. между ведомствами), а не системой взаимодействия между гражданами и государством. Он до сих пор считается ПИЛОТНЫМ проектом, т.е. ТЕСТИРУЕТСЯ на обычных людях без их уведомления об этом.

В п.6 ст.4 Закона Кыргызской Республики «Об информации персонального характера» №58 от 14.04.2008 сказано, что «не допускается объединение массивов персональных данных, собранных держателями (обладателями) в разных целях, для автоматизированной обработки информации». Получается, создание сводной базы данных, которой является «Тундук», где хранятся ВСЕ ДАННЫЕ О ЧЕЛОВЕКЕ, его статусе, документах и имуществе, противоречит этому закону.

Кибер-мошенничество и утечки из баз данных происходят во всем мире повсеместно. Тому пример недавний случай со взломом сайта Налоговой службы Кыргызской республики вьетнамскими хакерами. Многочисленные истории пострадавших от таких «утечек» есть на просторах сети Интернет.

Приравнивание электронных документов к оригиналу и последующее разрешение на проведение сделок онлайн через личный кабинет СТАВИТ ГРАЖДАН В УЯЗВИМОЕ ПОЛОЖЕНИЕ. Люди могут оказаться (в соседних Казахстане и России уже оказываются) владельцами фирм, которые открыты от их имени неизвестными лицами, должниками по кредитам, которых они не брали. Есть даже случаи, когда люди теряют свою недвижимость из-за мошенничества на подобных сайтах, собирающих о них всю информацию. Проходят судебные разбирательства, но далеко не всем удается доказать, что они стали жертвами мошенников. Кроме того, для поиска справедливости через суд нужны время и немалые деньги, и никто не гарантирует, что суд поверит человеку, а не приложению.

Когда есть такие риски, как описано выше, у каждого человека должен быть выбор: какими документами пользоваться (бумажными или электронными); скачивать ли какое-либо приложение на СВОЙ ЛИЧНЫЙ  смартфон (который не у всех имеется и не всегда работает исправно); позволять ли государству собирать о себе ВСЮ ЧУВСТВИТЕЛЬНУЮ И КОНФИДЕНЦИАЛЬНУЮ информацию…

К примеру, в России у граждан такой выбор есть, но гражданам Кыргызстана этого выбора не предоставили! В частности, регистрация на Госуслугах в РФ является исключительно добровольной, и никто не ущемляет в правах тех, кто выбирает традиционный способ получения услуг от государства. Также регистрация на Госуслугах не предполагает обязательное получение электронной подписи и автоматическую регистрацию в Единой Системе Идентификации и Аутоидентификации (ЕСИА). На все это нужны ОТДЕЛЬНЫЕ согласия.

Однако в приложении «Тундук» эти важнейшие вопросы решаются лишь нажатием одной галочки при его скачивании. НАШИ ПРАВА ГРУБО НАРУШАЮТСЯ! Получается, у нас государстве менее правовое? С нами можно не церемониться?

Кроме того, всех пользователей приложения «Тундук» вынуждают ради получения какой-то справки заранее СОГЛАСИТЬСЯ на передачу данных ТРЕТЬИМ лицам (это указано в Пользовательском соглашении; весь круг таких третьих лиц не раскрывается). При этом человек должен будет сам нести полную ответственность за свою учётную запись. Владельцы системы «Тундук» ни за что не отвечают.

В настоящее время любой, кто обладает данными о человеке, может зарегистрировать его без его ведома в приложении «Тундук» или ему подобных системах. Также мошенники с лёгкостью делают виртуальные  копии сим-карт (нужно знать, что СИМ-карта привязана к номеру телефона, а номер регистрируется на паспорт гражданина, в связи с чем сим-карта признается подтверждением личности человека).

На все аргументы против использования приложения «Тундук» госслужащие обычно утверждают, что «это же так удобно». Но удобство должно быть по желанию, а не по принуждению. Удобство – это выбор каждого отдельного человека!

Нужно отметить, что в Конституции Кыргызской Республики сказано, что:

• «Права и свободы человека относятся к высшим ценностям Кыргызской Республики. Они действуют непосредственно, определяют смысл и содержание деятельности всех государственных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц» (ст.23);
• «Никто не может подвергаться дискриминации по признаку пола, расы, языка, инвалидности, этнической принадлежности, вероисповедания, возраста, политических или иных убеждений, образования, происхождения, имущественного или иного положения, а также других обстоятельств. Лица, допустившие дискриминацию, несут ответственность в соответствии с законом» (ст.24);
• «Не допускается сбор, хранение, использование и распространение конфиденциальной информации, информации о частной жизни человека без его согласия» (ст.29).

ПОЭТОМУ, требуем от уполномоченных органов разобраться в вопросе принуждения граждан Кыргызстана к использованию приложения «Тундук» и ему подобных систем, в частности:

1. обеспечить ПРАВО граждан на получение государственных услуг и справок БЕЗ приложения «Тундук» и ему подобных систем для тех, кто НЕ ЖЕЛАЕТ или не имеет возможности его использовать;
2. обязать сотрудников ЦОН и МТУ  разъяснять гражданам не только выгоды, но и риски и ответственность при использовании приложения «Тундук» и ему подобных систем;
3. разработать закон, по которому гражданин имеет ПРАВО  ЗАПРЕТИТЬ в приложении «Тундук» и ему подобных системах СОВЕРШЕНИЕ СДЕЛОК БЕЗ ЛИЧНОГО ПРИСУТСТВИЯ (включая регистрацию и перерегистрацию недвижимого и движимого имущества, открытие фирм, получение займов, кредитов и т.п.), благодаря чему он сможет обезопасить себя от мошенников;
4. разработать бумажный бланк для ЗАПРЕТА регистрации граждан в приложении «Тундук» и ему подобных системах третьими лицами (в том числе сотрудниками государственных и муниципальных органов) от имени гражданина и выделить строку в электронной базе данных для указания такого запрета.

Использование приложения «Тундук» и ему подобных систем сбора данных и предоставления государственных и муниципальных услуг должно быть ИСКЛЮЧИТЕЛЬНО ДОБРОВОЛЬНЫМ!  

************************************************************************ БИЗ «ТҮНДҮК» тиркемесин колдонууну МАЖБУРЛООГО каршыбыз!

Кыргызстандын бардык тургундарын «ТҮНДҮК» ТИРКЕМЕСИН КӨЧҮРҮП АЛУУГА МАЖБУРЛАП ЖАТЫШАТ. Бул тиркемени жүктөп алып, ага катталмайынча мамлекеттик жана муниципалдык кызматтар көрсөтүлбөйт, маалымкаттар берилбейт ж.б.у.с. деген шылтоо менен жасалууда. Мындан тышкары, муниципалитеттер «Түндүк» тиркемеси сыяктуу төмөнкү деңгээлдеги «Санарип Аймак» системасына катталууга аргасыз кылууда. Бирок суроо туулат: МЫНДАЙ МАЖБУРОО МЫЙЗАМДУУБУ?

2017-жылдын 19-июлундагы №127 «Электрондук башкаруу жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамына кайрылалы. Ушул Мыйзамдын 4-беренесинин 2-пунктунда «жеке адамдар өз каалоосу боюнча мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары менен өз ара аракеттенүүнүн ЭЛЕКТРОНДУК ЖЕ БАШКА ТҮРҮН ТАНДООГО укуктуу. Жеке жактардын укуктарынын мазмуну жана ишке ашырылышы алардын мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары менен өз ара аракеттенүүсүнүн формасынан (электрондук же башка) көз каранды болушу мүмкүн эмес».

Демек, жарандар мамлекеттик, же муниципалдык бийлик органдары менен кантип иштешүүнү жана кандай күбөлүктөрдү (кагаз же электрондук) алууну өздөрү чече алат. Бул жаатта дискриминацияга ЖОЛ БЕРИЛБЕЙТ! Эмне үчүн иш жүзүндө жарандарга бул тандоо укугу берилбейт? Калкты тейлөө борборлоруна жана МТУларга маалымкат алуу үчүн кайрылган жарандардын бардыгын тиркемени жүктөп алып, андагы электрондук маалыматтарды алып, андан соң өз алдынча басып чыгарууга мажбурлоодо. Аталган мекемелердин кызматкерлери кагаз түрүндөгү документтерди берүүгө тыюу салган ички буйруктарга жана көрсөтмөлөргө таянууда. Бирок, мыйзам жергиликтүү актылардан жогору турат жана ЭЛ МЫЙЗАМГА ГАНА БАШ ИЙГЕНИ ТУУРА!

«ТҮНДҮК» тиркемесин колдонуу келишиминде, тиркемени жүктөп алууда маалыматтардын жайылып чыгып кетишине КОЛДОНУУЧУ ГАНА ЖООПТУУ экени айтылат. «Түндүк» тиркемесин колдонуучунун кабинетинде онлайн түрдө аткарылган бардык аракеттер ЖЕКЕ аракеттерге барабар (бардык аракеттер кабинет кимдин атына катталса, ошол адам тарабынан жасалган деп эсептелет). Ошол эле учурда, алдамчылар (мошенники) колдонуучунун кабинетине кирип, анын атынан эч кандай аракеттерди жасай албайт (мисалы, мүлктү сатуу) деп эч ким кепилдик бере албайт.

Ошондой эле колдонуучу келишимде колдонуучу өзүнүн кабинетин жана ага киргизилген бардык маалыматтарды жок кыла ала тургандыгы айтылат. Демек, мунун өзү мамлекеттик органдар менен өз ара аракеттенүүнүн БАШКА ФОРМАСЫ САКТАЛЫШЫ КЕРЕК дегенди билдирет.

«Түндүк» тиркемесинДе кабыл алынган электрондук документтер ТҮПНУСКА документтерге барабар. Чынында эле, электрондук документтер кагаз документтерге барабар экени көптөн бери айтылып келет. Бирок бул документтерди кагаз түрүндө жүргүзүү агымы толугу менен алынып салынган дегенди билдирбейт. Ар бир каалаган адам КААЛАГАН ДОКУМЕНТТИ САЛТТУУ КАГАЗ ТҮРҮНДӨ алууга мүмкүндүгу болушу кажет.

Кошумчалай кетсек, «Түндүк» жарандар менен мамлекеттин өз ара аракеттенүү системасы эмес, ВЕДОМСТВОЛОР АРАЛЫК ӨЗ АРА АРАКЕТТЕНҮҮ СИСТЕМАСЫ (б.а. ведомстволор аралык) болуп саналат. Ал бүгүнкү күнгө чейин ПИЛОТТУК долбоор катары эсептелет, б.а. карапайым элдин макулдугусуз ТЕСТ катары сыналууда.

2008-жылдын 14-апрелиндеги № 58 «Жеке маалымат жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 4-беренесинин 6-пунктунда «жеке маалыматтардын кармоочусу (ээси) тарабынан маалыматтарды автоматташтырылган иштетүү үчүн ар кандай максаттарда чогултулган жеке маалыматтардын массивдерин бириктирүүгө жол берилбейт» деп жазылган. Демек, АДАМ ЖӨНҮНДӨ БҮТҮНДӨЙ МААЛЫМАТТАР, анын статусу, документтери, мүлкү сакталган «Түндүк» сыяктуу эркин маалымат базасын түзүүнүн өзү мыйзамга каршы келет.

Кибер-шылуундук жана маалымат базасынын тышка чыгып кетүү коркунучу дүйнөнүн бардык жеринде болуп жатат. Буга мисал катары жакында орун алган Кыргыз Республикасынын Салык кызматынын сайтын вьетнамдык хакерлердин бузуп кириши боюнча окуяны айтсак болот. Интернет айдыңында мындай «маалыматтардын уурдалышынан» жабыр таркан курмандыктарынын көптөгөн окуялары бар.

Электрондук документтерди түпнуска документтерге теңдештирүү жана жеке кабинет аркылуу онлайн операцияларды жүргүзүүгө уруксаат берилиши ЖАРАНДАРДЫ АБАЛЫН КООПТУУ КЫЛЫП КОЙДУ. Адамдар (коңшу Казакстанда жана Россияда ушундай көрүнүштөр бар) алардын атынан белгисиз бирөөлөр ачкан ишканалардын ээси, алар албаган кредиттер боюнча карыздар болуп калышы ыктымал. Ал тургай, мындай сайттарда алар тууралуу бардык маалыматтарды чогулткан алдамчылыктан улам мүлктөрүнөн ажырап калган учурлар бар.

Соттук териштирүүлөр жүрүп жатат, бирок ар ким эле алдамчылардын курмандыгы болгонун далилдей албайт. Мындан тышкары сот аркылуу акыйкаттык издөө убакытты жана көп каражатты талап кылат жана сот электрондук тиркемеге эмес,  адамдын арызына ишенет деп эч ким кепилдик бербейт.

Жогоруда айтылгандай тобокелдиктер болгондо, ар бир адамдын жеке тандоосу болушу керек: кандай документтерди колдонуу керек (кагаз же электрондук); ЖЕКЕ смартфонуңузга кандайдыр бир тиркемени жүктөө керекпи (ал бардыгында боло бербейт жана дайыма эле туура жана кынтыксыз иштей бербейт); мамлекетке өзү жөнүндө БААРДЫК ЖАНА ЖАШЫРУУН маалыматтарды чогултууга уруксат берүү керекпи...

Мисалы, Россиянын жарандарында ушундай тандоо бар, бирок Кыргызстандын жарандарына бул тандоо берилген эмес! Тактап айтканда, Россия Федерациясында мамлекеттик кызматтарга каттоо ыктыярдуу түрдө жүргүзүлөт жана мамлекеттен кызмат көрсөтүүнүн салттуу ыкмасын тандагандардын укуктарын эч ким бузбайт. Ошондой эле, мамлекеттик кызматтарга каттоо электрондук кол тамганы милдеттүү түрдө алууну жана Идентификациялоо жана автоматтык идентификациянын бирдиктүү системасында (ЕСИА) автоматтык түрдө каттоону талап кылбайт. Мунун баары ӨЗҮНЧӨ макулдуктарды талап кылат.

Бирок, «Түндүк» тиркемесинде бул эң маанилүү маселелер аны жүктөп алууда бир белгини басуу менен гана чечилет. БИЗДИН УКУКТАРЫБЫЗ ОДОНО ТҮРДӨ БУЗУЛУП ЖАТАТ! Анда биздин мамлекетибиз мыйзамдуу эмеспи? Биздин пикирибиз менен эч ким эсептешпейби?

Мындан тышкары, «Түндүк» тиркемесинин бардык колдонуучулары кандайдыр бир маалымкат алуучу үчүн ҮЧҮНЧҮ жактарга маалыматтарды берүүгө алдын ала макул болууга аргасыз кылышууда (бул Колдонуучу келишиминде көрсөтүлгөн; мындай үчүнчү жактардын чөйрөсү ачыкталган эмес). Бул учурда, адам өз каттоо, жазуусу үчүн толук жоопкерчиликти алат. Ал эми «Түндүк» системасынын ээлери эч нерсеге жоопкерчилик албайт.

Учурда кимдир-бирөө тууралуу маалыматы бар каалаган адам эч кандай макулдуксуз эле аны «Түндүк» тиркемесине, же ушул сыяктуу системаларда каттай алат. Ошондой эле алдамчы-щылуундар сим-карталардын виртуалдык көчүрмөлөрүн оңой эле жасашат (муну билүүңүз керек: сим-карта телефон номерине байланган, ал номер жарандын паспортунда катталганын билишиңиз керек, ошондуктан SIM-карта адамдын инсандыгын тастыктоо катары таанылат).

«Түндүк» тиркемесин колдонууга каршы болгон аргументтерге жооп катары мамлекеттик кызматкерлер адатта «бул абдан ыңгайлуу» дешет. Бирок ыңгайлуулук мажбурлоо менен эмес, тандоо аркылуу болушу керек. Ыңгайлуулукту тандап алуу – ар бир адамдын укугу!

Белгилей кетсек, Кыргыз Республикасынын Конституциясында төмөнкүдөй жазылган:

• «Адам укуктары жана эркиндиктери Кыргыз Республикасынын жогорку баалуулуктарына кирет. Алар түздөн-түз колдонулат, бардык мамлекеттик органдардын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын жана алардын кызмат адамдарынын ишинин мааниси менен мазмунун аныктайт» (23-б.);
• «Эч ким жынысы, расасы, тили, майыптуулугу, этностук таандыктыгы, туткан дини, курагы, саясий же башка ынанымдары, билими, теги, мүлктүк же башка абалы, ошондой эле башка жагдайлары боюнча басмырланышы мүмкүн эмес. Басмырлоого жол берген адамдар мыйзамга ылайык жоопкерчилик тартат» (24-б.);
• «Адамдын макулдугусуз анын жеке турмушу тууралуу маалыматты, купуя маалыматты жыйноого, сактоого, пайдаланууга жана жайылтууга жол берилбейт» (29-б.).

Буга байланыштуу ыйгарым укуктуу органдардан Кыргызстандын жарандарын «Түндүк» тиркемесин жана ушул сыяктуу системаларды колдонууга мажбурлоо маселесин карап чыгууну талап кылабыз, атап айтканда:

1. мамлекеттик кызмат көрсөтүүлөрдү жана маалымкаттарды «Түндүк» тиркемеси жана ушул сыяктуу системалар аркылуу алууну каалабаган, же пайдалануу мүмкүнчүлүгү жок жарандардын УКУГУН камсыз кылуу;
2. Калкты тейлөө борборлорунун жана МТУнун кызматкерлерин жарандарга «Түндүк» тиркемесин жана ушул сыяктуу системаларды колдонуудагы пайдалуу жактарын гана эмес, ошондой эле тобокелдиктерин жана жоопкерчиликтерин да түшүндүрүү милдеттендирилсин;
3. «Түндүк» тиркемесинде жана ушул сыяктуу системаларда ЖАРАНДЫН ЖЕКЕ КАТЫШУУСУЗ БҮТҮМДӨРДҮ ЖАСООГО ТЫЮУ САЛГАН МЫЙЗАМ иштелип чыксын (анын ичинде кыймылсыз жана кыймылдуу мүлктү каттоого жана кайра каттоого, ишканаларды ачууга, зайымдарды, кредиттерди алууга ж.б.), ага жараша жаран өзүн шылуундардан коргоого мүмкүнчүлүк алат;
4. «Түндүк» тиркемесинде жана ушул сыяктуу системаларда үчүнчү жактар аркылуу (анын ичинде мамлекеттик жана муниципалдык органдардын кызматкерлери тарабынан) жарандын атынан каттоого ТЫЮУ САЛУУ үчүн кагаз бланктар иштелип чыксын жана электрондук маалымат базасында мындай тыюуну көрсөтүү үчүн атайы сап бөлүп көрсөтүлсүн.

«Түндүк» тиркемесин жана ушул сыяктуу маалыматтарды чогултуу жана мамлекеттик жана муниципалдык кызматтарды көрсөтүү системаларын колдонуу ЫКТЫЯРДУУ ТҮРДӨ ГАНА БОЛУШУ КЕРЕК!

Родительский совет КР    Связаться с автором петиции